Doba američke hegemonije već sada deluje kao davno prošlo vreme, a u istom bezdanu zaborava nalaze se i tajne direktive nacionalne bezbednosti koje je nakon terorističkog akta 9. septembra 2001. godine potpisivao tadašnji predsednik Sjedinjenih Američkih Država Džordž Buš Mlađi. Amerika prve decenije novog veka nalazila se na vrhuncu svoje moći, ali bez jasnog cilja kuda bi mogla da usmeri svoje, naizgled, beskonačne resurse.
Bušova administracija, vođena mesijanskom zamišlju Bliskog istoka kao alfe i omege ovoga sveta, podjednako koliko i željom za konsolidacijom američke moći u tom resursno vitalnom makroregionu, odabrala je vojne intervencije i okupaciju upravo u tom kutku sveta. Najpre Avganistan, zatim Irak, kao središte projekcije američke moći u okruženju. Ne čudi da je dve decenije mlađi Benjamin Netanijahu, dajući izjavu pred Kongresom 12. septembra 2002. godine, entuzijastično istupio s podrškom predstojećoj američkoj invaziji Iraka.
Temelji autoritarne Amerike
Međutim, mimo samoporažavajuće spoljne politike, Buš Mlađi je otvorio Pandorinu kutiju narušavanja prava američkih građana, to jest udario temelje projekta izgradnje autoritarne Amerike koji je danas u punom jeku. Buš je ipak bio predstavnik tradicionalnog američkog establišmenta koji je zazirao od snaženja centralne države, iako je stavljao bezbednost, kao vrednost, iznad slobode. To je jedan od razloga zašto Buš nije otišao putem Trampa, zašto nije pokušao da vlada kao rimski imperator, sa ukrasnim Senatom, koji gumenim pečatom odobrava svaki njegov hir ili, pak, ćuti na svaku uzurpaciju nadležnosti legislative u korist izvršne vlasti.
Tramp I je bio car kome je sada razvlašćeni republikanski establišment vezao ruke. Tramp II je nešto između Kaligule i Nerona
Nastavljajući paralelu sa Rimom, koja je toliko blizu srcu konzervativnih Amerikanaca da će mnogi od njih tokom debate s ponosom istaći da oni ne žive u demokratiji nego u republici, razlikuju se i vladavine Trampa I od Trampa II. Tramp I je još uvek bio car kome je, sada razvlašćeni republikanski establišment, vezao ruke. Retorika Trampa I bila je vatrena poput narativa njegovog parnjaka Trampa II, ali njegova vladavina dekretima je bila zauzdana, i od demokratske opozicije, i od njegovih konzervativnih partnera.
Tramp II je već u rasponu između Kaligule i Nerona, on potpisuje ukaze koji su nesumnjivo protivustavni, poput dekreta kojim se onemogućava sticanje američkog državljanstva za decu ilegalnih migranata ili onih koji su u zemlji na osnovu vize a rođena su na teritoriji Sjedinjenih Država. Četrnaesti amandman američkog ustava jasno uspostavlja Jus soli, svako ko je rođen na američkoj zemlji postaje američki građanin. Taj amandman je, uzgred budi rečeno, usvojen po završetku građanskog rata kako bi robovi, koji su dotad računati kao vlasništvo svojih gospodara, mogli da budu priznati kao građani republike u kojoj su rođeni.
U prvih 100 dana nakon preuzimanja dužnosti u svom drugom mandatu, Tramp je potpisao čak 217 izvršnih ukaza, od kojih se 53 odnosilo na reformu federalne vlade i njenih agencija, 40 na reformisanje ekonomije od one bazirane na slobodnoj trgovini na protekcionističku, dok su se preostali odnosili na pitanja imigracione politike, nacionalne bezbednosti, energetike, obrazovanja i spoljne politike. Mnogi od ovih ukaza osporeni su pred domaćim sudovima, često se prebacujući između federalnih i apelacionih sudova.
Bez opozicije
Kako stvari stoje, najveća brana Trampu II predstavlja nezavisnost federalnih sudova, budući da republikanci imaju većinu u oba doma Kongresa. Demokratska partija i njeni čelnici sasvim su nepripremljeni za ulogu istinske opozicije, oni su navikli da se politički proces svodi na period predizbornih kampanja i samog elektoralnog procesa na njihovom kraju. Oni jednostavno nemaju rešenje za harizmatski politički pokret sa primesama religijske idolopokloničke ekstaze, koji predvodi Tramp. Prepoznati kao partija establišmenta, statusa quo i vrednosnih preterivanja krajnje levice, oni su još nepopularniji od, na nacionalnom nivou, nepopularnog Trampa.
Sjedinjene Države su na putu da postanu ono protiv čega su se vekovima borile – diktatura. Ipak, ono što je Putinu, Čavesu ili Vučiću pošlo za rukom relativno brzo, a to je zaposedanje i dekonstrukcija institucija, u SAD ide znatno teže jer je politička kultura individualistička i demokratska
Budući da je funkcionisanje uzajamne kontrole među različitim granama vlasti u Americi kompromitovano time što jedan autoritarni pokret kontroliše izvršnu i zakonodavnu vlast, a raspolaže i većinom u Vrhovnom sudu koji je najviša sudska instanca, Sjedinjene Države su već uveliko na putu da postanu ono protiv čega su se vekovima borile – diktatura. Ipak, ono što je Putinu, Čavesu ili Vučiću pošlo za rukom relativno brzo, a to je zaposedanje i dekonstrukcija demokratskih, sudskih i medijskih institucija, ide znatno teže u Americi čija je politička kultura individualistička i demokratska.
Isuviše lako se u mnogobrojnim analizama u zapadnom liberalnom i levičarskom medijskom prostoru prenebregava činjenica da se konsolidovani i neutemeljeni demokratski sistemi dubinski razlikuju – prvi poseduju demokratsku tradiciju, a drugi ne. Potrebne su decenije funkcionisanja pune demokratije da bi se ona ustalila u društvu i da bi njene institucije postale stabilne. Demokratija se može uvesti preko noći, ali se ne može primiti u tako kratkom periodu. Ponovni pad u autoritarizam je bauk svake demokratije, ali su konsolidovane otpornije na taj virus.
Zamislimo političkog lidera poput Trampa, koji raspolaže bespogovornom odanošću masa, u nekonsolidovanoj demokratiji, taj sistem ne bi imao nikakve šanse. Jedini razlog zašto SAD u ovom momentu već nisu diktatura su njihove izdržljive demokratske institucije, izgrađivane i negovane vekovima. Perspektive radi, nemanjićka feudalna država, na mitovima o kojoj je izgrađena srpska nacionalna svest, trajala je svega 205 godina. Američka demokratija, ukoliko kao njen početak uzmemo usvajanje ustava 1789, traje 236 godina. Radi se o najstarijoj demokratiji modernog sveta, koja je podložna kvarenju i raspadanju institucija kao i sva druga ljudska tvorevina, ali koju nije moguće srušiti na mah.
Potraga za naslednikom
Tramp ima na raspolaganju samo četiri godine, ukoliko ne izvrši državni udar i kandiduje se za treći mandat. Uz to je skoro osamdesetogodišnjak, ne najboljeg zdravlja, ni fizički, ni mentalno. U te četiri godine on mora da pripremi svoj harizmatski pokret za novog naslednika, što je uvek težak poduhvat, budući da se većina kultova raspadne nakon smrti ili odlaska sa scene njihovog osnivača. Tokom istog, relativno kratkog perioda, Tramp mora da rekonstruiše, ukine ili pozicionira lojaliste u američke federalne institucije i sudove. Maskov ad hok tim za čišćenje institucija jeste pomogao u tome, a sama Trampova administracija se hvalila kako je 300.000 federalnih službenika bilo otpušteno kroz taj program. Očito je da je argument uštede, do koje podaci javne potrošnje pokazuju da nije ni došlo, bio paravan za čistku nelojalnih kadrova unutar američkog federalnog sistema.
Demokratska partija nije pripremljena za ulogu istinske opozicije, oni su navikli da se politički proces svodi na period predizbornih kampanja i samog elektoralnog procesa na njihovom kraju
Pored viševekovne demokratske tradicije, Sjedinjene Države imaju visok stepen decentralizacije kroz široka ovlašćenja država koje ih sačinjavaju, a taj regionalni nivo je jedan od bastiona aktivne opozicije. Koliko god su demokrate pasivne na nacionalnom nivou, naročito u Kongresu, toliko su demokratski guverneri aktivni u nepotčinjavanju Trampovoj autokratskoj agendi. Među njima trenutno prednjači guverner Kalifornije, Gavin Njusom, koji je preuzeo Trampov način komunikacije sa publikom i okrenuo ga protiv njega. Ipak, demokratama će biti potrebno nešto više od narativa da se suprotstave Trampu, biće im potreban novi politički, a naročito ekonomski, program.
Zloupotreba ubistva
Dok je Tramp II u krstaškom pohodu protiv američke liberalne demokratije, neophodna mu je ideološka potka, suštinski razlog za „zavođenje reda“. Za tu svrhu izabrane su tri grupe koje će biti okrivljene za sve što je loše u Americi – latinoamerički migranti, radikalni levičari i transgenderi. Budući da Trampov harizmatski pokret imigraciju posmatra kao invaziju, iako su Sjedinjene Američke Države imigrantska zemlja same po sebi, latino imigranti predstavljaju spoljnu pretnju. Unutrašnju pretnju oličavaju dve nepopularne društveno-političke grupe, što je logičan izbor jer se autokratski režimi uvek dok izgrađuju sistem represije najpre fokusiraju na one koje većina društva odbacuje.
Ubistvo Trampovog propagandiste Čarlija Kirka iskorišćeno je kao početak progona radikalne levice i malobrojne trans populacije. Nakon opsežne kampanje desničarskih medija, Tramp je potpisao ukaz u kojem proglašava nepostojeću Antifa organizaciju terorističkom, dok 25. septembra potpisuje direktivu za službe nacionalne bezbednosti pod oznakom NSPM-7 u kojoj kao indikatore za domaće teroriste navodi: antiamerikanizam, antikapitalizam, antihrišćanske sentimente, podršku migraciji i iskazano neprijateljstvo prema američkim porodičnim, verskim i moralnim principima.
Istovremeno, Tramp je putem društvenih mreža naredio republičkoj tužiteljki, Pem Bondi, da započne procese protiv njegovih političkih protivnika. Tramp se istovremeno hvali kako je on otpustio neposlušne državne tužioce, što nije njegova nadležnost, a takođe pokušava da ovlada i Federalnim rezervama, američkom centralnom bankom. Razmešta vojsku u urbane centre koji podržavaju Demokratsku partiju, u pokušaju da ih prikaže kao disfunkcionalne gradove u kojima on lično zavodi poredak. Usred svega, američka ekonomija ulazi u period samonametnute krize. Pred Amerikom su tri najteže godine od burnog perioda 60-ih, a otvoreno je pitanje šta će sa najmoćnijom državom sveta biti posle.
