za Radar iz Podgorice
Najglomazniju izvršnu vlast od uvođenja višestranačja dobila je Crna Gora prošlog utorka kada je rekonstruisana vlada premijera Milojka Spajića, u koju su i formalno ušle prosrpske partije Andrije Mandićai Milana Kneževića, ali i Bošnjačka stranka.
Rekonstruisana vlada ima 32 člana – premijera, 25 ministara i sedam potpredsjednika, od kojih su dvojica istovremeno i ministri. Podjelom resora napravljeno je mjesto za još 11 članova izvršne vlasti.
Poređenja radi, 32 člana ima Vlada Srbije, države sa deset puta više stanovnika, dok Austrija sa 8,3 miliona stanovnika ima kancelara i 13 ministara.
Nova Vlada Crne Gore biće „inkluzivna, stabilna i evropska“, poručili su iz Spajićevog Pokreta Evropa sad.
„Takvu vladu će podržati skoro dvije trećine poslanika, što je najveća podrška od uvođenja višestranačkog sistema u Crnoj Gori“, saopšteno je iz PES-a.
Podela plena
Osim što je najbrojnija u Evropi, rekonstruisana vlada Milojka Spajića spoj je nespojivog. Politička trgovina ujedinila je ideološki suprotstavljene političke subjekte, pa se Bošnjačka stranka, koja je godinama unazad bila odan partner Demokratskoj partiji socijalista Mila Đukanovića, prvi put našla u Vladi sa prosrpskim strankama. Kneževićeva i Mandićeva partija, bliske vlastima u Beogradu, podržavale su Spajićevu vladu od njenog formiranja u oktobru prošle godine, iako formalno nijesu bile u njoj. Njihov ulazak u izvršnu vlast predviđen je koalicionim sporazumom o formiranju vladajuće većine, kojim je Mandić dobio i mjesto šefa parlamenta.
Mimo sporazuma, Vladi se sada pridružila Bošnjačka stranka, koja je zbog toga pretrpjela oštre kritike opozicije.
Bošnjačka stranka ulazi u koaliciju sa ljudima koji smatraju ratne zločince herojima i negiraju genocid u Srebrenici
Danijel Živković
„Bošnjačka stranka ulazi u koaliciju sa ljudima koji smatraju ratne zločince herojima i negiraju genocid u Srebrenici“, kazao je u parlamentu predsjednik DPS-a Danijel Živković, dok je Nikola Zirojević iz Socijaldemokrata poručio poslanicima Bošnjačke stranke da će opozicija „braniti bošnjački narod od vaše bruke“.
Lider Bošnjačke stranke i novi šef crnogorske diplomatije Ervin Ibrahimović odgovorio je da vjeruje da će ova vlada uvesti Crnu Goru u Evropsku uniju, te da oni koji pitaju šta će njegova partija u vlasti ne misle dobro državi.
Jedan od osnivača vanparlamentarnog pokreta Preokret Srđan Perić za Radar kaže da je motiv ulaska Bošnjačke stranke u ovu vladu nastavak uhljebništva stranačkih kadrova i partijskih vojnika.
„Oni brane svoj politički plijen retorikom koja je naglašena, ali nelogična, pa ako hoćete i neetična, jer prava za koja se bore za sebe oni će kroz partokratsku praksu zakidati svim drugima koji nijesu dio tog dila i koji ne žele da partije odlučuju doslovno o svemu. Uz sve to, rukovodstvo Bošnjačke stranke nam je neprestano govorilo da oni brane Crnu Goru od onih sa kojima su sada u vladi. Tu se završava sva priča“, ističe Perić.
Podjela plijena tek se očekuje, a iz Bošnjačke stranke su najavili da će im pripasti 11 odsto mjesta „po dubini“, ali i da će kapitalni projekti u mjestima gdje žive Bošnjaci biti prioritet vlade.
Priliku da kritikuje rekonstrukciju nije propustio predsjednik države Jakov Milatović, koji je poručio da je Crna Gora „žrtva najprimitivnije političke trgovine i neodgovornosti koju premijer u kontinuitetu demonstrira prema vođenju države“. Da je rekonstrukcija ishitrena i glomazna ocijenio je bivši premijer Zdravko Krivokapić, u čijoj je vladi Spajić bio ministar finansija. Vlada je, smatra Krivokapić, rekonstruisana radi stvaranja dvotrećinske većine za promjenu Ustava. Izmjene najvišeg pravnog akta, kojima bi se srpski jezik proglasio službenim, od ranije zagovara Mandić. Zabrinutost zbog ulaska partija bivšeg Demokratskog fronta u vlast izrazila je i ambasada Amerike u Podgorici.
Upitna stabilnost
Većinu u vladi ima Pokret Evropa sad sa deset članova i premijerom, slijede Demokrate sa šest, koalicija „Za budućnost Crne Gore“ i Bošnjačka stranka sa po pet, Albanski forum i Socijalistička narodna partija sa po dva, dok Albanska alijansa ima jednog predstavnika. Rekonstruisanu vladu u parlamentu podržavaju 53 poslanika od 81, što je čini vladom sa najvećom podrškom od 1997. godine. Demokratska partija socijalista, koja je predvodnik opozicionog bloka, ostaje usamljena u parlamentu, uz Socijaldemokrate i Građanski pokret URA Dritana Abazovića koji više nije značajan politički igrač.
Rušenjem vlasti u Podgorici predsednik Jakov Milatović, prema tvrdnjama njegovih bivših partijskih kolega, pokušava da destabilizuje vlast na nacionalnom nivou
Kako će heterogeni politički subjekti sarađivati u vladi i koliko će njihova koalicija biti stabilna, jedno je od glavnih pitanja. Jedinstvu u izvršnoj vlasti bi, prema procjeni pojedinih analitičara, moglo naškoditi ako prosrpske stranke budu povlačile nacionalističke poteze, poput nedavno usvojene Rezolucije o genocidu počinjenom nad Srbima, Jevrejima i Romima u Jasenovcu, Dahauu i Mauthauzenu tokom Drugog svjetskog rata. Zbog usvajanja ovog dokumenta Hrvatska je prvog radnog dana nove crnogorske vlade proglasila Mandića, Kneževića i lidera Demokrata Aleksu Bečića personama non grata.
Sa druge strane, dio javnosti vjeruje da će ulazak novih partija u izvršnu vlast osigurati smanjenje ucjenjivačkih kapaciteta onih koji su već bili dio vlade, u prvom redu Demokrata, te da to može doprinijeti njenom trajanju.
Perić smatra da će članice vlade nastojati da ona traje cio mandat jer su je sklapali sa motivom podjele plijena, a ne okupljeni oko konkretnog programa ili promocije nekog političkog prinicipa.
„Ipak, šta god oni planirali teško da će građani pristati na ovoliku zamjenu teza da umjesto boljeg kvaliteta života dobiju kombinaciju populistički neodrživih rješenja i naglašene nacionalne retorike. Podsjećam da su i PES i Nova srpska demokratija i Bošnjačka stranka dobrim dijelom promovisali ekonomski prosperitet i stabilnost, a sada nude opravdanja za neučinjeno ili preoblikovanje obećanja uz sve užareniju retoriku. Vjerujem da su građani prozreli tu strategiju“, navodi Perić.
Vrelo političko leto
Da je rekonstrukcija vlade uvod u vrelo političko ljeto nagoviješteno je raspuštanjem podgoričkog parlamenta, čime je Spajićeva stranka izgubila vlast u glavnom gradu. Da se mandati vrate građanima presudili su odbornici bliski predsjedniku države Jakovu Milatoviću, koji su stali na njegovu stranu nakon što je početkom godine izašao iz Pokreta Evropa sad. Rušenjem vlasti u Podgorici Milatović, prema tvrdnjama njegovih bivših partijskih kolega, pokušava da destabilizuje vlast na nacionalnom nivou.
Za gradonačelnika Podgorice će se, pored ostalih, kandidovati i bivši ministar pravde Andrej Milović, koji je rekonstrukcijom ostao bez te pozicije
Učešće na izborima u Podgorici, zakazanim za 29. septembar, već je najavilo više političkih subjekata. Za gradonačelnika će se, pored ostalih, kandidovati i bivši ministar pravde Andrej Milović, koji je rekonstrukcijom ostao bez te pozicije. Nekadašnji član PES-a i, kako je sam sebe nazivao, Spajićeva „politička kičma“, isključen je iz partije krajem februara nakon odluke da Turskoj ne izruči njenog državljanina Binalija Čamgoza, koji je u toj zemlji optužen za više krivičnih djela. Sukob sa premijerom eskalirao je kada je odlučeno da Milović ne brani u parlamentu zakone potrebne za dobijanje IBAR-a.
U izbornoj trci naći će se i novoformirana stranka bivšeg premijera Duška Markovića, koji se nedavno ogradio od djelovanja aktuelnog rukovodstva Demokratske partije socijalista.
