Još kada se iz Doma vojske ograničenih kapaciteta preselio na Nišku tvrđavu na kojoj je i ove godine 31. put održano nekoliko koncerata za pamćenje, Nišvil je izašao iz okvira džez festivala. Nastupi Bilija Kobama, Level 42, Big benda RTS, Morgan Heritejdža, Stereo MC’s, Fan Laving Kriminals, Džudit Hil samo su neki od komercijalnih, širokoj publici poznatih izvođača ne primarno džez orijentacije koji su privukli ogromnu pažnju.
Tokom prve večeri došlo je do sudara različitih svetova. Najpre je nastupio engleski dens-fank bend Level 42 vođen basistom i pevačem Markom Kingom, liderom benda, poznatim po slap tehnici sviranja bas gitare, zbog koje su izdavači pre četiri decenije njegov palac desne ruke, presudan za tu tehniku sviranja, osigurali na tri miliona funti. Dok je uz hitove, posebno onaj od pre 40 godina Lessons in Love oduševljena publika igrala i pevala u transu mašući rukama i telefonima, na drugoj bini se pripremao da nastupi najuticajniji bubnjar svih vremena Bili Kobam.
Koncerti na festivalu su tako planirani da kad izvođači završe nastup na jednoj bini, vrlo brzo na drugoj svoj nastup započinje sledeći bend. Taj trenutak kada posmatrate razularenu publiku koja horski peva vesele pesme benda Level 42 dok publika ispred druge bine strpljivo čeka dolazak legendarnog Bilija Kobama sa bendom-projektom Spanish Contingent nestvaran je. I onda posle najave voditelja da će mu biti uručena nagrada Car Konstantin za izuzetan doprinos džezu, otežano se krećući uz pomoć asistenta, izlazi 81-godišnji Bili Kobam, pridržavajući se štapom u ruci i uzdignute glave sa crvenom maramom oko čela poklanja se publici, koja sada nemo, bez daha i bilo kakvog pokreta gleda živu legendu, „boga bubnjeva“ koji je davne 1973. sa svojim prvim instrumentalnim albumom Spectrum napravio revoluciju u rok-fank-džez ili nazovite to „kako god hoćete“ muzici. Zahvaljujući na nagradi, Kobam uz pomoć asistenta s poteškoćom prilazi i seda za bubnjeve. Tročlana postava koja ga prati (Emilio Garsija – gitara, Viktor Cisternas – bas i Horhe Vera – klavijature) u 30-im je godinama života (na neki način mogu mu biti unuci), ali čekaju njegov znak i instrumentalni spektakl počinje!
Teško je opisivati njegove koncerte jer ko ga je slušao pre 20 godina u Sava centru ili 2006. takođe na Nišvilu, zna da je publika koncentrisana na svaki njegov pokret palicama i na solo bravure koje izvodi na bubnjevima. Za one koji nisu upoznati s njegovim stvaralaštvom, slikovit je citat biografa onlajn magazina AllMusic Stiva Hjuija, koji je rekao: „Bili Kobam je opšte priznat kao najveći bubnjar fjužn muzike. Njegova eksplozivna tehnika pokretala je neke od najvažnijih ranih ostvarenja žanra – uključujući revolucionarne radove Majlsa Dejvisa i Mahavišnu Orchestra – pre nego što je postao poznati vođa svog benda. U najboljem izdanju, Kobam je iskoristio neverovatnu tehniku ’grmljavine’ u visokooktanske hibride kompleksnosti džeza i rokenrol agresije.“
Među desetinama izvođača na ovogodišnjem Nišvilu zapažene nastupe pored Level 42 i Bilija Kobama, prve večeri održali su Big bend RTS-a izvodeći kompozicije koje su definisale regionalnu istoriju džeza. I oni su pored Kobama dobili nagradu za životno delo i to prilikom izvođenja poslednje kompozicije, dirigentsku palicu umesto Stjepana Guta preuzeo je Dragoslav Pavlović, kome je nakon toga i uručena nagrada Car Konstantin za izuzetan doprinos džezu.
Drugi dan obeležili su Morgan Heritage, bend sa Jamajke, koji su prvi put nastupili na Nišvilu. Dvostruki dobitnik Gremi nagrade, bend je još 1994. osnovalo petoro dece rege umetnika Denroja Morgana. Porodična muzička rege manufaktura stekla je svetsku slavu tek posle više od 20 godina nastupanja po svetu i preko 10 objavljenih izdanja. Upravo album iz 2015. Strictly Roots, osvojio je nagradu Gremi u kategoriji najbolji rege album. Posedujući autentičan organski zvuk Jamajke, odali su počast korenima rege muzike koji neguju i nesebično dele s koncertnom publikom.
Zvezde treće večeri bili su Stereo MC’s, britanska hip-hop dens atrakcija poznata po čuvenom hitu Connected i sa istoimenog albuma iz 1992. i poznatim numerama Ground Level i Step It Up. Koncert na Nišvilu pamtićemo po dva bisa na koja ih je publika „primorala“ da se vrate. Hedlajner četvrte večeri bila je japansko-američka fank i soul kantautorka Džudit Hil. Poznata po saradnji sa legendama kao što su Prins i Majkl Džekson, ali i po zapaženoj solo karijeri, Džudit Hil donosi fuziju R&B, soula, fanka, džeza, bluza, gospela i hip-hopa. Nakon nje, tačno u ponoć, na binu izlaze američki reper veterani iz devedesetih Fun Lovin’ Criminals, koji su se proslavili na vrhuncu rep talasa s hitovima Scooby Snacks i King of New York. Da su još muzički aktivni potvrđuje i najava da za dve nedelje objavljuju novi album.
Kada se govori o Nišvilu mnogi misle da je to (samo) džez festival i uvek je prva asocijacija na njega muzika. Međutim, razvoj festivala već dugo teče u dva pravca, najpre se selekcija muzičara bitno širi izlazeći iz standardnih džez i bluz okvira ka fuzijama world music, regea, esid džeza do džez roka, ali i mnogo šire, fanka, elektronske muzike i onih izvođača koji baš i nemaju mnogo dodirnih tačaka s džezom kao što su ove godine bili Stereo MC’s, elektronski hip-hop ili pre par godina Triki, britanski psihodelični trip-hop bend.
Drugi pravac razvoja festivala je u ponudi novih kulturnih sadržaja. Osim glavnog muzičkog programa za koji se kupuju ulaznice, postoje mnogobrojni muzički, kulturni i zabavni sadržaji i svi oni su besplatni. Otvoren za publiku različitih generacija, praktično je vašarskog tipa što je netipično za ovakvu vrstu festivala. Tako se već godinama pre glavnog muzičkog programa održava pozorišni festival takmičarskog karaktera na kojem su ove godine nastupile pozorišne trupe s osam predstava iz Amerike, Italije, Grčke, Finske, Crne Gore, Makedonije i Srbije. Osim pozorišta, svake godine publika može da pogleda revijalni filmski program posvećen biografijama različitih muzičara. Ove godine prikazani su Marija Pabla Larana, Prisila Sofije Kopole, Gospodin Aznavur, Led Cepelin i drugi. Sve veću pažnju zauzima takmičarski filmski program koji iz godine u godinu obara rekorde po broju prijavljenih filmova. Za ovaj festival prijavljeno je 537 filmova iz 78 država sa pet kontinenata. Odabrano je 57 ostvarenja koja se takmiče u tri selekcije: igrani, dokumentarni i eksperimentalni film.
Još jedan od bitnih programskih segmenata Nišvila je nezaobilazna Striporama – međunarodni festival stripa i popularne kulture. Kada uz sve pomenuto dodamo nekoliko stejdževa sa pratećim muzičkim programima različitih žanrova, zatim program za decu, promocije knjiga niških autora i različite vrste zabave na tvrđavi gde se festival održava – onda sve zajedno čini značajnu kulturnu (i turističku) ponudu Niša.
