Niko ne može osporavati činjenicu da od ekonomskih reformi Deng Sjaopinga, pa do današnjih dana Kina beleži rekordne stope rasta; štaviše, mnogi ekonomski eksperti sa Zapada predviđaju da bi Kina u veoma bliskoj budućnosti mogla da prestigne Ameriku kad je reč o BDP. Mnoštvo tumača ovoga fenomena tvrdi da je to ne samo posledica otvaranja Kine prema svetu i tržišnoj privredi, već i njenog radikalnog raskida sa maoističkim ortodoksnim komunističkim nasleđem, toliko radikalnog da se ova zemlja može tretirati kao komunistička jedino u formalnom smislu koji prikriva njeno dubinsko specifično kapitalističko lice.
Maova i Dengova Kina
Tačno je da se savremena Kina razlikuje od Kine Mao Cedunga u nekim bitnim aspektima, ali je sasvim pogrešna teza da je ona raskrstila sa nekim bitnim karakteristikama ortodoksnog komunističkog sistema čiji je sastavni momenat bio i anatemisanje unutrašnjih „klasnih neprijatelja“ u liku ne samo običnih građana već i najviših partijskih funkcionera, u borbi protiv kojih je moguća upotreba svih raspoloživih sredstava počev od njihovih arbitrarnih, nelegalnih hapšenja nakon kojih je sledilo vršenje različitih oblika torture nad njima, do njihovog slanja u specijalne radne logore za ideološko prevaspitavanje u kojima su mnogi od njih bivali na različite načine usmrćivani, a neki od njih izvršavali samoubistva ne mogavši da izdrže neljudske metode mučenja i ponižavanja kojima su bili podvrgavani.
Tačno je da se savremena Kina razlikuje od Kine Mao Cedunga u nekim bitnim aspektima, ali je sasvim pogrešna teza da je ona raskrstila sa nekim bitnim karakteristikama ortodoksnog komunističkog sistema čiji je sastavni momenat bio i anatemisanje unutrašnjih „klasnih neprijatelja”
Neću otkriti „rupu na saksiji” ako nas podsetim da su u Maovo vreme postojali logori za ideološko prevaspitavanje ljudi pomoću sistema rada. „Direktive za pročišćavanje prikrivenih kontrarevolucionara“ predstavljale su prvi dokument u kojem se pominje taj tip logora (1955). Ubrzo posle toga, sistem prevaspitavačkih logora bio je konstruisan i ti logori bili su razasuti širom Kine. U njima je praksa batinanja logoraša (pritvorenika) gvozdenim šipkama, drvenim toljagama, kožnim kaišima bila rasprostranjena. Pri tim činovima ne mali broj logoraša bio je tučen do smrti. Pored toga, robijaši su bili primoravani da jedu izmet i da piju mokraću, što je za cilj imalo slamanje i poslednjih ostataka njihovog ličnog identiteta i dostojanstva.
Mnogi od nas će pomisliti da je takav sistem kažnjavanja ideološki sumnjivih lica stvar koju je savremena Kina odavno bacila na smetlište istorije. Ali postoje egzaktni podaci izneseni, između ostalog, u obimnoj knjizi Darona Aćemoglua, Uski koridor – države, društva i sudbina slobode, na koje ćemo se u ovom radu pozivati.
Logori za prevaspitavanje
Kao što se ne može poricati činjenica o neuobičajeno brzom privrednom razvoju Kine koji je svojim programom ekonomskih reformi utemeljio Deng Sjaoping, isto tako je nemoguće opovrgavati da je on logore za ideološko prevaspitavanje ne samo zadržao, već ih je numerički povećao tretirajući ih kao dopunu tih ekonomskih reformi. Godine 2012. u Kini je postojalo 350 takvih logora u kojima je bilo smešteno 160.000 pritvorenika. Obični Kinezi i članovi kineske komunističke partije bili su deportovani u njih bez ikakvog prethodnog legalnog procesa. Stoga su takvi logori bili označavani kao neka vrsta nelegalnih „crnih zatvora“ raštrkanih po kineskom seoskom području. Maja 2014. oni su bili prošireni tzv. „korekcionim“ sistemom koji je u njihov delokrug uveo još 790.000 ljudi.
Sijeva Kulturna revolucija
U oktobru 2013. bili smo svedoci pohvale koju je sadašnji premijer Si Đinping uputio političkoj kampanji vođenoj 1963. u vreme vladavine Mao Cedunga u kojoj niko nije bio ubijen, ali su u njoj Kinezi bili ohrabrivani da nadziru ponašanje svojih komšija i da o tome obaveštavaju predstavnike vlasti kako bi time doprinosili borbi za njihovo prevaspitavanje i izvođenje na pravi put. Ta kampanja je, kao što se zna, bila uvod u čuvenu kinesku Kulturnu revoluciju u kojoj su, pretpostavlja se, milioni nedužnih ljudi bili ubijeni. Si Đinping je naredio svojim podređenim funkcionerima na svim nivoima da obnove taj tip političke kampanje iz 1963. tj. da mobilišu mase u borbi protiv klasnih neprijatelja, što je nesporno bio poziv za uvođenje u igru masovnog ideološkog cinkarenja.
Postoje pouzdani pokazatelji da Kina klizi ka uspostavljanju digitalne diktature koristeći supersofisticirane izume digitalne revolucije za sticanje uvida u ponašanje svojih građana u privatnom životu i za ideološki motivisano rigidno „filtriranje“ informacija
Otuda i današnja kineska država nesporno podseća na zastrašujuće lice Hobsovog despotskog Levijatana koji maksimalizuje vlastiti kapacitet na štetu individualnih sloboda građana, zahvaljujući čemu se poništava poželjna ravnoteža moći između države i društva, u odsustvu koje se nad sudbinama članova društva nadvija atmosfera egzistencijalne jeze, straha i drhtanja, izazvana nemogućnošću uvida u posledice neprozirnih poteza Vođe, uzdignutog na pijedestal ovozemaljskog božanstva.
Valja napomenuti i to da postoje pouzdani pokazatelji da Kina klizi ka uspostavljanju digitalne diktature koristeći supersofisticirane izume digitalne revolucije za sticanje uvida u ponašanje svojih građana u privatnom životu i za ideološki motivisano rigidno „filtriranje“ informacija, izjava i događaja na društvenim mrežama koji impliciraju kritičke stavove prema postojećem stanju u ovoj zemlji. Sve to podseća na Orvelovu 1984. koja je predvidela uspostavljanje totalitarnog sistema u kojem Veliki brat kontroliše pojedince koristeći se različitim oblicima tele-ekrana, čime se nište individualnost i privatnost.
Srpska fascinacija kineskim režimom
Naravno, ovaj moj pokušaj da osvetlim „tamne strane” kineskog uzleta, koji, baš što je takav, mora da ima svoju „unutrašnju granicu“, ne treba tumačiti kao moj pledoaje za spoljašnje, nasilno rušenje takvog sistema – to ne samo što bi bila nemoguća misija, već i antiliberalan čin. Glavni razlog zbog kojeg sam ukazao na pomenute tendencije leži u činjenici što u Srbiji sve više i više raste fasciniranost kineskim unutrašnjim sistemom, ne samo unutar građanstva već i unutar naše intelektualne elite, čemu doprinosi i iluzija da Kina, iako je danas velika globalna sila, ne gaji imperijalno-neokolonijalne apetite. To, između ostalog, stvara masovnu odbojnost prema parlamentarizmu koja umrtvljuje proces stvaranja širokog pokreta otpora autokratskom režimu Aleksandra Vučića u cilju uspostavljanja autentičnog parlamentarizma. Ne treba zaboravljati da je Srbija tokom svoje istorije doživljavala svoje „zvezdane trenutke“ jedino onda kada je figurirala kao parlamentarno uređena zemlja.
Teror nad muslimanskim stanovništvom
Poslednje dve decenije posebnu pažnju istraživača privlači sistematska kampanja koju kineske vlasti vode protiv muslimanskih stanovnika koji kao milionska manjina žive pretežno u Sinđangu, u zapadnoj Kini. Reč je o Ujgurima u čiji istorijat odnosa sa Kinom ovde se ne možemo upuštati. Pomenuta sistematska kampanja počela je nakon sukoba u Guiđi 1997. kad su kineske vlasti uhapsile veliki broj Ujgura optužujući ih za pokušaj separatizma. Sasvim je izvesno da su Ujguri tokom dugog perioda u kojem su bili sastavni deo kineske teritorije ispoljavali separatističke tendencije, pa i u ovom slučaju.
Mnogi hakovani snimci i druga dokumenta, uključujući i izjave najviših kineskih zvaničnika, kojima raspolažu mnoge svetske organizacije i mediji, uverljivo upućuju na to da raznovrsni oblici represije koji se primenjuju nad Ujgurima imaju za cilj zatiranje njihovog identiteta, kulture i verske orijentacije
Represivne mere usmerene protv separatizma svakako se mogu pravdati sa stanovišta principa očuvanja teritorijalnog suvereniteta, jer je ovaj princip upisan u ustav svake zemlje, bez obzira na njeno državno uređenje. No, mnogi hakovani snimci i druga dokumenta, uključujući i izjave najviših kineskih zvaničnika, kojima raspolažu mnoge svetske organizacije i mediji, uverljivo upućuju na to da raznovrsni oblici represije koji se primenjuju nad Ujgurima imaju za cilj zatiranje njihovog identiteta, kulture, verske orijentacije, čak i rušenje džamija starih oko 8.000 godina. Konstantna diskriminacija, koju prate masovna arbitrarna hapšenja i intenzivna upotreba državnih nadzornih tehnika – to je ambijent u kojem žive Ujguri. Sastavni deo permanentne kontrole njihovog privatnog života je i slanje brojnih kadrova KP Kine u njihove domove kako bi pod prismotrom bili njihovi svakodnevni postupci i verbalna komunikacija.
Kraj u sledećem nastavku
