Podržavamo stavove koje su, uz uvažavanje naučnih argumenata i činjenica, iskazale Srpska pravoslavna crkva i Matica srpska u odnosu na pokušaje nasilne promene svesti i vrednosnih kategorija, razgradnje ličnosti, porodice, društva, obrazovanja, kulture, prava, morala i logike, što je, po svemu sudeći, cilj Zakona o rodnoj ravnopravnosti.
Potpisnici zaključaka sa naučnog skupa, nažalost, otvoreno priznaju da im nije problem ni Ustav ni ugrožavanje srpskog jezika, već sama ideja afirmacije rodne ravnopravnosti.
Apsolutno je netačno da rodna ravnopravnost vodi nasilnoj promeni svesti i sistema vrednosti. Emancipatorske tendencije promene svesti i sistema vrednosti postoje i na ovim prostorima i na prostorima Zapadne Evrope od vremena Američke i Francuske revolucije i svih građanskih revolucija, a šifražetski i feministički pokreti već nekoliko stoleća se bore za ženska prava i brane osvojena ljudska i ženska prava.
Apsolutno je problematično i demagoška tvrdnja da rodna ravnopravnost vodi „razgradnji ličnosti“. Ličnosti se formiraju pod različitim uticajima – porodice, škole, javne sfere, medija, crkve…. Ličnosti se formiraju kao heteronomne ili autonomne (E. From), a ovde se pod razgradnjom ličnosti misli na patrijarhalne konstrukte polova/rodova, jer bi SPC očigledno želela da se ne razgrađuju heteronomne ličnosti patrijarhalnog tipa sa specifičnim rodnim ulogama muškaraca, žena i dece, odnosno, da se očuvaju patrijarhalne strukture odnosa moći – metaforički i stvarno – žena „poslušnih svojim muževima“ i dece poslušne svojim očevima.
Moderna porodica ukida odnose podređivanja
Apsolutno je netačno da rodna ravnopravnost vodi razgradnji porodice. Ona dovodi u pitanje samo tradicionalnu patrijarhalnu porodicu u kojoj je žena podređena i neravnopravna, i u kojoj su deca ponekad izložena na milost i nemilost moćničkog ponašanja nekog od roditelja.
Rodna ravnopravnost ne ugrožava porodicu, već doprinosi boljem kvalitetu odnosa u porodici i među partnerima. Ljudi su oduvek živeli u porodicama, i nastaviće da tako žive. Ono što se menja je oblik porodice (od višegeneracijske porodice do različitih formi manjih porodica u kojima danas živimo), i tip i kvalitet odnosa u porodici. Ravnopravniji odnosi u porodici, tretiranje članova/ica porodice sa dostojanstvom i uvažavanjem, doprinosti smanjenju nasilja i srećnijem odrastanju dece.
Moderna porodica – u meri u kojoj se oslobađa nasleđa patrijarhalizma – donosi boljitak i za muškarce i za žene, kao i za kvalitet partnerskih odnosa u svim modalitetima
Porodica ne može da se izjednačava sa tradicionalnom patrijarhalnom porodicom. Tradicionalna porodica može da sadrži elemente ljubavi, poštovanja, solidarnosti, ali po definiciji je zasnovana na odnosima podređivanja i neravnoteže moći, što su strukturni uzroci nasilja u porodici. Moderna porodica po ideji zadržava pomenute pozitivne elemente, ali ukida odnose podređivanja, zavisnosti, i stvara pretpostavke za ukidanje nasilja u porodici i za njegovo sankcionisanje.
U savremenim porodicama dolazi do rasta nasilja zbog svih tenzija i konflikata koje donosi manje ili više očuvano patrijarhalno nasleđe odnosa, u kontekstu izoštrenih sukoba između sistema vrednosti i patrijarhalnih uloga i, nasuprot tome, emancipatorskih promena koje se dešavaju po pitanjima rodne ravnopravnosti, a sve to u kombinaciji sa izoštrenim socijalnim, ekonomskim, političkim, geostrateškim, kulturološkim tenzijama i konfliktima koji su na delu.
Moderna porodica – u meri u kojoj se oslobađa nasleđa patrijarhalizma – donosi boljitak i za muškarce i za žene, kao i za kvalitet partnerskih odnosa u svim modalitetima. Uravnoteženija raspodela obaveza u kući, porodici i javnim poslovima doprinosi smanjenju stresa kojem su muškarci srazmerno izloženiji u javnom prostoru, a omogućava ženama da se oslobode duple opterećenosti radom u kući i na poslu, i budu jednako prisutne i vidljive u javnoj sferi društvenog života.
Nametnuta klerikalizacija
Ravnopravna zastupljenost žena u javnoj sferi ne ugrožava porodicu i fertilitet, pod pretpostavkom razvijanja kulture i javnih politika pravične raspodele obaveza u javnoj i privatnoj sferi, i pod pretpostavkom unapređenja javnih politika brige o deci, zdravlju, socijalnoj i zdravstvenoj sigurnosti, kao i pod pretpostavkom održivog i odgovornog ekonomskog razvoja (kome, kao takvom, u značajnoj meri doprinose i resursi ženske radne snage).
Apsolutno je netačno da rodna ravnopravnost vodi razgradnji društva, obrazovanja, kulture, prava, morala i logike. Zapravo je upravo obrnuto. Društva koja se danas smatraju ravnopravnijim (npr. skandinavska društva) su društva u kojima žive srećniji ljudi, imaju vrlo uspešne obrazovne sisteme, a nisu odustali od svoje kulture.
Kampanjom izbacivanja određenih sadržaja iz udžbenika biologije za osmi razred osnovne škole, a pod uticajima SPC, iskazana je namera da se ospori sve što ima veze sa rodnom ravnopravnošću bilo gde u obrazovnom prostoru i da se napravi ustupak crkvi, koji je opasan za svako sekularno društvo.
Tvrditi da je sve iz Zakona u suprotnosti sa „logikom”, dakle, sa zdravom pameti, u najmanju ruku je uvredljivo za racionalno, akademsko, naučno sociološko, politikološko, pravno mišljenje
Nametanje demagogije da su patrijarhalni moral i etika jedino primereni srpskom društvu je dogmatsko i štetno, i teži da nametne klerikalizaciju i repatrijarhalizaciju u Srbiji. A stav da je cilj Zakona o rodnoj ravnopravnosti zapravo „pokušaj nasilne promene svesti i vrednosnih kategorija, razgradnje ličnosti, porodice, društva, obrazovanja, kulture, prava, morala i logike“, predstavlja tvrdnju pritiska, demagogije, nametanja crkvenih autoriteta i dogmi sekularnom okviru građenja društva i države. A tvrditi da je sve iz Zakona u suprotnosti sa „logikom”, dakle, sa zdravom pameti, u najmanju ruku je uvredljivo za racionalno, akademsko, naučno sociološko, politikološko, pravno mišljenje.
Posebno zabrinjava govor mržnje koje nosioci i zagovornici tzv. džender ideologije i mediji koji su im naklonjeni uporno i nekažnjeno koriste – ne samo prema Srpskoj pravoslavnoj crkvi i Matici srpskoj nego i prema svim neistomišljenicima neprirodnog „urodnjavanja“ preko Zakona o rodnoj ravnopravnosti i Zakona o zabrani diskriminacije.
Ako se iznose kritički stavovi „ne samo prema Srpskoj pravoslavnoj crkvi i Matici srpskoj nego i prema svim neistomišljenicima neprirodnog `urodnjavanja`“, a za svrhe odbrane civilizacijskih dostignuća ljudskih i ženskih prava i u prilog Zakona o rodnoj ravnopravnosti, to nema nikakve veze sa govorom mržnje. Činjenica da se poteže baš ovaj argument, naprotiv, govori u prilog tome da će se svako drugačije mišljenje od onog koji crkva ima smatrati zabranjenim govorom, što je po sebi problematično i podseća na sve istorijske progone neistomišljenika/nevernika koji su se dešavali na ovim prostorima.
Ako se iznose kritički stavovi prema delovanju SPC u odnosu na Zakon o rodnoj ravnopravnosti, to nema nikakve veze sa govorom mržnje. Ako se iznosi kritika u odnosu na to što poglavar SPC predvodi javna oštra neslaganja sa politikom rodne ravnopravnost ili inicijative koje su usmerene na zaustavljanje procesa razvijanja kulture tolerancije prema seksualnim manjinama, dakle, neslaganja ove vrste ne znače govor mržnje, već su legitimna reakcija i izraz nepristajanja kritičke javnosti na diktat crkve nad javnim prostorom, naučnim saznanjima, i nad pravnim okvirom u sekularnoj državi.
Sintagma „nepriirordno urodnjavanje“ jasno iskazuje politički stav sa spektra ekstremne desnice suprotstavljanja procesima uspostavljanja rodne ravnopravnosti u društvu, i suprotstavljanja borbi protiv svih oblika diskriminacije. Svođenje borbe za rodnu ravnopravnost na „neprirordno urodnjavanje“ i „dženderizam“ zapravo znači svrstavanje uz ideološke pravce na ekstremnoj desnici.
Pritisak SPC na vlast da se odbaci Zakon o rodnoj ravnopravnosti
Od vremena Američke i Francuske revolucije pa do danas postoje otpori tome da se univerzalna prava prihvate na supstantivan način od nosilaca moći u porodici, crkvi, državi, dakle, u smislu da se odnose i na žene. Treba, međutim, jasno razgraničiti autentične ciljeve borbe za ženska i manjinska prava od onoga što se pežorativno svodi na „rodnu ideologiju“ ili „dženderizam“. Pritom „dženderizam“ predstavlja bizarnu negaciju poziva da se čuva srpski jezik od svih nasilnih izmena. Dženderizam je par excellence bizarna jezička konstrukcija; to je reč koja je veštačka, mutirano zapadnjačka,veoma neprihvatljiva u jezičkom, političkom, zvučnom, kulturološkom, akademskom smislu. Dakle, to je nedopustiva nova reč za nedopustivo menjanje („nasilnu izmenu“) srpskog jezika, koji „traje 1.000 godina“.
U preostalim zaključcima sa ovog skupa, jasno se stavlja do znanja da se ima čvrsta namera da se uz pritisak na vlast i upotrebu autoriteta SPC odbaci ovaj zakon, a da se navodno neki novi zakon izgradi na „istorijski potvrđenim vrednostima srpskog društva“, koji sigurno ne bi bio zakon o rodnoj ravnopravnosti već u svemu njegova suprotnost. Uzgred, „istorijski potvrđene vrednosti bilo kog društva“ su demagoška konstrukcija, koja skriva saznanja istorijske i politikološke i filozofske nauke o tome da su pitanja identiteta nacije, jezika, kulture, društva, zapravo pitanja objektivne geneze, interpretacije i kreacije, da tu nema ničeg zauvek datog i fiksiranog, nego da formiranje identiteta uvek predstavlja proces, zadatost za određenu interpretaciju i, utoliko i za kreaciju, što implicira odgovornost elita za ono što kreiraju/interpretiraju i prezentuju kao (fiksirani) identitet.
Crkveni autoriteti i iza njih zaklonjene javne ličnosti i stručnjaci svetovnih struka osporavaju legitimnost nastojanja društva da uhvati korak sa najboljim rezultatima međunarodnog i evropskog prava, i sa očuvanjem i daljim unapređivanjem već ostvarenih rezultata borbe za ljudska, ženska i manjinska prava
Ukratko, na delu je borba za repatrijarhalizaciju, retradicionalizaciju i klerikalizaciju srpskog društva, i iza nje su stali pojedini intelektualci predvođeni srpskim patrijarhom Porfirijem. Namera je da se ospori rodna ravnopravnost kao civilizacijski proces, koji delom predstavlja realnost življenja u modernizovanom srpskom društvu, a koji svakako mora da se unapređuje.
Konkretno uzev, u slučaju analiziranih zaključaka „naučnog“ skupa i zahteva za obaranje Zakona o rodnoj ravnopravnosti pred Ustavnim sudom, pomenuti crkveni autoriteti i iza njih zaklonjene javne ličnosti i stručnjaci svetovnih struka direktno i eksplicitno osporavaju legitimnost nastojanja društva da uhvati korak sa najboljim rezultatima međunarodnog i evropskog prava, i sa očuvanjem i daljim unapređivanjem već ostvarenih rezultata borbe za ljudska, ženska i manjinska prava.
Pošto su oni manjina u relativno modernizovanom srpskom društvu, nadajmo se da će većina građana i građanki razumeti značaj Zakona o rodnoj ravnopravnosti i stati u njegovu odbranu.
Zakon o rodnoj ravnopravnosti je u skladu sa Ustavom Republike Srbije, koji kao temeljne principe na kojima počiva ustavni poredak postavlja principe vladavine prava i socijalne pravde, kao i načela građanske demokratije, ljudskih i manjinskih prava i pripadnosti evropskim vrednostima, i u osnovnim odredbama eksplicitno garantuje ravnopravnost žena i muškaraca i obavezuje državu da vodi politiku jednakih mogućnosti i preduzima posebne mere čiji cilj je uspostavljanje pretpostavki da žene i muškarci mogu da ostvare sva ljudska prava bez bilo kog vida diskriminacije.
